తమములు

 చీకట్లు క్రమముగా అలముకుంటున్న వేళను శ్రీహర్షుడు తన 'రత్నావళి' రూపకంలో ఎంత సహజసుందరంగా వర్ణించాడో , అంతే అందంగా మరిన్ని హంగులు చేర్చి అంత భావాన్నీ సహజసుందరంగా చంపకమాలలో మధునాపంతుల సత్యనారాయణ శాస్త్రి రత్నావళి తెలుగు అనువాదంలో కూర్చిన విధానం చదవడం ఆనందంగా అనిపించింది. 😊😊

తొలి తొలి తూర్పుఁ గొండదెసఁ దోఁచి, క్రమంబుగ నున్న యన్ని ది

క్కుల యెడ నేచి, చెట్టులును గుట్టలు పట్టణముల్ సమస్త భూ

స్థలులను నాఁచి, బిట్టుబలితంబయి యెల్లెడ నెల్లవారి చూ

పుల నరికట్టి వైచెఁ దమముల్ హర కంఠ రుచి ప్రదీప్తముల్.

తొలిగా తూర్పు వైపు మొదలై, క్రమంగా అన్ని దిక్కులకూ పాకి, చెట్లు గుట్టలు, పట్టణాలు మొదలైన భూస్థలాలన్నీ ఆక్రమించి,  అన్నిచోట్లా అందరి చూపులను మందగింపజేస్తూ హరుని కంఠపు నీలాలై చీకట్లు బలీయమౌతున్నాయి.

సులువుగా అర్థమయ్యే సరళమైన తెలుగు. అంత్యానుప్రాస, అనుప్రాస,క్రమాలంకారాలతో స్వభావోక్తిలో చక్కటి ధారతో తమములు ఎల్లెడ వ్యాపించే విధానాన్ని విహంగ వీక్షణం చేయించారు.

ఇందులో ఉన్న మరో విశేషమేమంటే ఇందులో కొన్ని పదాలు మాత్రం మారిస్తే  చీకట్ల వ్యాప్తి బదులు వెలుగుల వ్యాప్తిని వర్ణించవచ్చు.

శ్రీహర్షుని సంస్కృతమూల శ్లోకం. శిఖరిణీ వృత్తం

पुरः पूर्वामेव स्थगयति ततोऽन्यामपि दिशं

क्रमात्क्रामन्नद्रिद्रुमपुरविभागांस्तिरयति।

उपेतः पीनत्वं तदनु भुवनस्येक्षणफलं

तमः संघातोऽयं हरति हरकण्ठद्युतिहरः॥ 

श्रीहर्ष कृत रत्नावली तृतीयोऽङ्कः

పురః పూర్వామేవ స్థగయతి తతోఽన్యామపి దిశం

క్రమాత్క్రామన్నద్రిద్రుమపురవిభాగాంస్తిరయతి।

ఉపేతః పీనత్వం తదను భువనస్యెక్షణఫలం

తమః సంఘాతోఽయం హరతి హరకంఠద్యుతిహరః॥

శ్రీ హర్ష విరచిత రత్నావళీ తృతీయాంకము.

కానీ వీటి కథావస్తువు, కథాగమనం అంతగా ఆకట్టుకోదు. రసాభాస ఎక్కువ.